Feldenkrais maakt me blij

In maart en april hebben we met een team collega’s gewerkt aan een film over de Feldenkrais Methode, samen met een hele groep vrijwillige meespelers. Zij speelden vooral mee omdat ze zelf zo enthousiast zijn over de feldenkraislessen en hun effect. De film vind je hier onderaan de blog.

Een van de hoofdrolspeelsters verzuchtte toen ze de film zag: ik heb helemaal niet verteld dat ik weer met bomen kan sjouwen. Ik heb haar daarom gevraagd om alsnog over haar ervaringen met de Feldenkrais Methode te vertellen.

Dit is Yette’s verhaal:

In de film wordt gezegd:

‘je bewegingen voelen natuurlijker en gemakkelijker en met direct resultaat’

‘optimaal wil leren functioneren in alles wat hij of zij doet’

‘je krijgt een groter bewegingsrepertoire tot je beschikking en daarmee de vrijheid om te kiezen wat voor jou prettiger en lichter voelt’

Dat is het echt voor mij!

Ik kon niet meer lange dagen werken in het zware landschapsbeheerwerk in de provincie. In mijn angst zag ik mezelf in een rolstoel terecht komen. Steeds meer last kreeg ik van knie, heup en rug.
En wie moet er dan de Amerikaanse rivierkreeft uit z’n lijden verlossen als we bij Natuurmonumenten in Het Hol in Kortenhoef maaien?
Of wie moet er al dat maaisel verwijderen zodat we de dotters kunnen zien langs het Gein en dat daar ratelaar blijft.
En wie zorgt dan dat de Oude Joodse Begraafplaats in Maarssen niet met bomen dichtgroeit. (Machinekade, gesticht in ca. 1749 In gebruik ca. 1749-ca. 1925)

Dat is mijn werk.

Ik kreeg hulp van een manueel therapeut en fysiotherapeut en ik kreeg Orthomanipulatie.
Maar ik ging steeds vreemder lopen en had geen grip op hoe ik dat deed.

Gearmd met een vriend hoorde ik hem zeggen “het wordt wel erg, Yette, kan je niet anders lopen?”

Ik (ex-ergotherapeut) besloot verder te zoeken.
Via een arts die met me meedacht over wie er op dat vlak het beste ‘met mij mee kon denken’ kwam ik via een Cesartherapeute in Houten terecht bij een Cesartherapeute in Utrecht die ook Feldenkrais doet.
‘t Waren kleine details die ik kon veranderen met hééééél groot verschil. Binnen twee weken wist ik hoe ik het simpel anders kon doen.

Ik had de keuze mijn knie te overstrekken of dat niet te doen, bijvoorbeeld.
Ik was geraakt!
En gegrepen door de Feldenkrais Methode.
Ik had er al vaker over gehoord, nieuwsgierig als ik ben naar alles wat je leven kwaliteitsverbetering kan geven.
En het fysiek zware vrijwilligerswerk kan ik weer doen!

Van een behandeling, vergoed door m’n uitgebreide ziektekosten verzekering, ga ik nu net als mijn moeder deed naar ‘gym’. Zij ging alleen als er een Cesar of Mensendieck oefentherapeut voor de groep stond. Ik doe het nu met een Feldenkrais plus docent voor de groep.

[uit de film:]
“Ik wordt er heel blij van dat ik invloed heb op hoe ik het kan doen, hoe ik kan bewegen!”

Yette

Een prachtig stimulerend verhaal van Yette. Wil je reageren, wil je ook je ervaring met de Feldenkrais Methode delen? Schrijf dan onder reply je reactie.

Vijf fabels over onze houding – deel 2

De vorige keer heb ik geschreven dat er vijf fabels over de houding heersen en heb ik laten zien hoe we de zwaartekracht kunnen gebruiken om ons overeind te houden. In dit blog zal ik ingaan op de overige vier fabels.

2. Om rechtop te zitten moet ik mijn spieren gebruiken

kinderen zitten met zoveel natuurlijk en vanzelfsprekend gemak, dat kunnen volwassenen ook!

Regelmatig strekken mensen zich op om rechtop te zitten of staan. Daarvoor rekken ze zich uit langs hun wervelkolom. Waar ze zich niet van bewust zijn is, dat je dat alleen kunt doen door je met kracht je af te duwen van de stoelzitting met je zitbotten en/of van de grond met je voeten. Door dat te doen is je lichaam verstard in de spieractie en niet meer gemakkelijk beschikbaar voor beweging. Als deze actie onbewust wordt, omdat het zo’n gewoonte is geworden dat je het niet meer merkt, zet je deze actie vaak ook in je slaap voort. Door je hier meer bewust van te worden en je skelet meer als dragende kracht te ervaren, hoef je veel minder te doen om rechtop te zijn, zodat je weer kunt ontspannen in je spieren. Daardoor ben je ook meteen weer veel vrijer om te bewegen.

3. Zitten = stilzitten

Als je zit laat je je via je bekken door de stoelzitting dragen. Vaak leunen we tegen de rugleuning van een stoel, waardoor je wat meer naar achter rolt in je zitbotten of zelfs heel veel. Je bekken is echter het deel dat het zitten dynamisch maakt. Als het de ruimte krijgt om naar voor of achter te kunnen rollen en je je gewicht ook meer naar rechts en links kunt verplaatsen, kun je meer dynamisch zitten. Ook kun je gebruik maken van de ruimte in je buik en de energiepunten die daar zijn om dat dynamische karakter te ondersteunen.

4. Mijn rug moet me overeind houden

Belangrijke factor in onze houding is de wervelkolom. Als het goed is rusten de wervels in de wervellichamen op elkaar als een blokkentoren. Je wervelkolom loopt door je bekken door middel van het heiligbeen. Als je je bekken op de juiste plek in de zitbotten draagt, zijn de wervellichamen precies ten opzichte van elkaar gestapeld. Deze plek is het beste voelbaar in je bekkenbodem: iets meer naar voor dan de verbinding in je bekkenbodem tussen je zitbotten. De voorkant van de lendenwervels zit wel tot halverwege in de buik. De wervelkolom zit dus veel meer naar binnen dan wat we van de wervels voelen in onze rug. Dat voor te stellen laat ook makkelijker zitten.

Als je je bekken en wervelkolom op de juiste manier hun werk laat doen, ben je je veel meer bewust van je ruimtelijke vorm. Hoe meer je het als ruimte kunt voelen in plaats van als voorkant of achterkant, hoe gemakkelijker het zitten wordt. En staan is in mijn optiek zitten op je benen en kan dus met hetzelfde gemak.

5. Met mijn schouders naar achter help ik mezelf rechtop zitten

Hoe vaak hebben we in ons leven niet gehoord: zit recht, schouders naar achteren of variaties hierop. Het is echter een vergissing om aan te nemen dat je schouders je moeten helpen met je rechtop zijn. Het werkt wel, je schouderbladen duwen namelijk van achter tegen je borstkas aan, wat een meer opgestrekt gevoel geeft. Maar het heeft een groot nadeel. Je schouderbladen behoren bij je schouders en dus bij je armen en niet bij je romp. Je schouderbladen geven je armen hun bewegingsvrijheid. Als je ze inzet in het rechtop zijn heb je ze niet meer beschikbaar voor de armbewegingen. Mensen die dit gewoontegetrouw en dus ongemerkt doen krijgen op den duur pijn in hun schouders. Hun schouder moet het schouderblad meetrekken tegen de spieractiviteit van het rechtop zijn in. En dus is er voortdurend stress in het schoudergewricht.

Door het ontrafelen van deze fabels kun je zoveel natuurlijker en gemakkelijker zitten. Dat is wat ik mensen in mijn lessen laat voelen. Vandaar uit vertalen we het naar staan. Ik hoor graag van je als iets niet helder is. Schrijf je reactie of vragen in het commentaarveld hieronder of via de replyknop bovenaan het blog. Ik hoor het natuurlijk ook graag als dit blog je op ideeën brengt over je manier van zitten of staan.

Vijf fabels over onze houding – deel 1

Ik heb een tijdje geleden beloofd het over ‘houding’ te hebben.  Nu is het tijd dat ik mijn belofte inlos. Voor mij is houding een heel natuurlijk en ontspannen rechtop zijn, of dat nu zittend of staand is. Het is een evolutionair recht waar de mensheid minimaal 20.000 eeuwen aan gewerkt heeft en het zit in ons brein opgeslagen. Ook hebben we het in ons eigen leven in ons brein geprogrammeerd toen we als kind hebben leren zitten en staan en daarna zijn gaan lopen.

Klachten

Veel mensen hebben klachten, bijvoorbeeld rugklachten, juist als ze zich lang in dezelfde houding bevinden. We noemen dat ook wel statische klachten. We zitten veel meer dan evolutionair gezien goed voor ons is. Dat heeft er mee te maken dat we zo graag met ons enorme andere vermogen – ons denken – werken. We hebben de neiging dat denken ook in te zetten in onze houding en beweging, maar dat verstoort de natuurlijke vorm van bewegen.

Onze ideeën

Het sturen van onze motoriek vanuit ons denken is een simplificatie van bewegen. Het is onmogelijk alles wat bij bewegen tegelijk in ons lijf gebeurt te besturen vanuit ons denken. Bovendien gebeurt dat sturen op basis van onze ideeën over zitten en staan.

Rondom het denken over onze houding heersen de volgende fabels:

Fabel 1 – Ik moet me tegen de zwaartekracht in overeind houden. Als je denkt dat het moeilijk is om je in het zwaartekrachtveld overeind te houden, zal je veel meer spieren gebruiken dan nodig is.

Fabel 2 – Om rechtop te zitten moet ik mijn spieren gebruiken. Als je denkt dat je spieren je overeind moeten houden zal je veel overbodige spierkracht inzetten.

Fabel 3 – Zitten = stilzitten. Als je denkt dat een houding statisch is, dat het belangrijk is dat je stil zit of staat, zal je ook veel meer spieractiviteit hebben dan nodig.

Fabel 4 – Mijn rug moet me overeind houden. Als je bij de wervels alleen denkt aan de uitsteeksels die je voelt als je op de rug ligt en je je rug als platte plaat ziet, moet je altijd veel spierkracht geven.

Fabel 5 – Met mijn schouders naar achter help ik mezelf rechtop zitten. Als je zit zoals je dat vroeger op school geleerd hebt, duw je alleen maar met je schouderbladen tegen je ribben.

Hoe we ons denken wel kunnen inzetten in onze wijze van rechtop zijn, is door meer te begrijpen over hoe het werkt en wat wel en niet werkt. Ik zal deze keer ingaan op de eerste fabel.

1. Zwaartekracht

Zwaartekracht is er vòòr ons en niet tegen ons. De zwaartekracht werkt op twee manieren:

• het houd je bij het aardoppervlak, zodat je niet de ruimte invliegt
• de aarde geeft die kracht terug door je te dragen en als je springt mee te helpen vanuit de veerkracht van de aarde omhoog

Dus enerzijds is er de kracht omlaag en anderzijds is er de steunende of zelfs omhoogduwende kracht van het aardoppervlak. Als onze spieren dat toelaten kan de zwaartekracht ons helpen, door ons voor te stellen dat we onszelf kunnen laten rusten in het skelet. Het skelet is stevig en sterk genoeg om ons te dragen. We hoeven met onze spieren ons skelet nauwelijks te helpen, zodat we onze spieren vrij hebben voor beweging en balans.

Als baby hebben we perfect geleerd hoe we de zwaartekracht in ons voordeel kunnen laten werken. Als een baby wil omrollen verplaatst hij zijn gewicht bijvoorbeeld in de richting waar hij heen wil en gebruikt hij zijn arm of been als hendel om uit de middenpositie te komen. Het hele lichaam helpt mee door of toe te geven aan het verplaatsen van het gewicht of het actief te doen. Eerst gaat dat nog moeizaam, maar langzaamaan gaan de spieren steeds beter met elkaar en met de zwaartekracht samenwerken, zodat er een vloeiende beweging ontstaat. Dit proces is goed te zien in dit filmpje van een baby genaamd Liv. De woorden die er bij staan zijn ongeveer zoals een feldenkraisles gaat.

In mijn volgende blog zal ik ingaan op de overige vier fabels. Herken jij je in het idee dat je jezelf overeind moet houden? Of heb je nog een ander idee over rechtop zijn dat hier niet genoemd is? Laat het me weten in het commentaarveld hieronder of via de reply-knop bovenaan.

Stilstaan bij je voeten

Vragen je voeten wel eens om aandacht, bijvoorbeeld doordat ze pijn doen?
Heb je wel eens een blessure aan je voeten of enkelgewricht gehad?
Heb je wel eens last van stijfheid in je voeten of enkels?

Voeten worden wel onze onderdanen genoemd. Als ze regelmatig pijn doen worden ze in plaats daarvan stoorzenders. Daardoor heb je de neiging ze te gaan ontzien. Doordat je ze minder gebruikt verzwakken en verstijven je voeten, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.

Je voeten bestaan uit veel verschillende botjes die samenwerken in alle bewegingsfuncties, zoals staan, lopen, hardlopen of springen. Als er in die botverbindingen, de kleine voetgewrichtjes, een verstarring ontstaat raken andere gewrichten makkelijk overbelast.

Regelmatig kom ik in de praktijk mensen tegen met geheel verstarde voeten. Zij hebben zich niet gerealiseerd dat hun voeten zo stijf zijn. Door te laten voelen hoe het ook kan zijn – meer flexibiliteit, meer levendigheid –  komt er een soort hernieuwd waarnemen in die voeten.

Extra aandacht
Behalve gebeurtenissen in ons leven, zoals een verstuiking van de enkel of een gebroken botje, zijn er andere redenen waarom de voeten wel wat extra aandacht kunnen gebruiken:

• Je hebt je voeten meestal in schoenen. Als je nu je aandacht naar je voeten brengt, kun je ze dan in je schoenen voelen? Meestal voel je je voeten pas als de schoenen knellen, maar dan voel ze doordat ze pijn doen. Er is ook een ander voelen, de aanwezigheid van je voeten, je tenen, je hielen voelen. Dat is je bewust zijn van de communicatie tussen de sensoren in je voeten en je hersenen, die er anders meer onbewust is.
• De grond waarop je loopt is over het algemeen vlak, waardoor er minder prikkels zijn om door te geven naar je hersenen.
• Je voeten zijn het verst van je hersenen verwijderd en de zenuwbanen ernaartoe het langst in je lichaam. Dat heeft gevolgen voor de helderheid van het voelen van je voeten. Het vraagt om extra aandacht.
• In je voeten eindigen veel van de in je lichaam aanwezige energiebanen, die acupuncturisten gebruiken. Hoe open stroomt die energie bij jou?

Als je hersenen gelijkvormige prikkels krijgen – zoals wanneer je voeten afgeschermd zijn door je schoenen en/of wanneer je op vlak terrein loopt – gaan je hersenen er minder aandacht aan geven. Ze vallen als het ware in slaap. Er is iets nieuws nodig wat je hersenen weer activeert en wakker en alert maakt.

Blotevoetenpaden
De Chinezen weten deze dingen al eeuwen. Ga naar een park in welke stad dan ook in China en je vindt er duizenden kiezelstenen in prachtige patronen. Mensen trekken hun schoenen uit en lopen over de kiezelstenen om een betere gezondheid te bereiken. Het activeert de bloedcirculatie, de sensoren in de huid en laat de energie vrij stromen door de verschillende energiebanen.

Tegenwoordig vind je deze ‘blotevoetenpaden’ ook in Nederland op verschillende plaatsen. Meestal zijn er dan verschillende materialen waar je over heen loopt met je blote voeten. Deze paden hebben afwisseling in de prikkels via:
• verschillende hardheden, zoals stenen of houtchips.
• verschillende structuren, zoals fijn grint of grotere kiezelstenen.
• verschillende temperaturen, zoals het verschil in temperatuur tussen hout, zand en steen.
Al die verschillende prikkels maken je voeten weer wakker en alert en geven je een beter gevoel van evenwicht. Ook het lopen op bospaden, door herfstbladeren en op het strand hebben een soortgelijk weldadig effect.

Zelf thuis activeren
Thuis kun je je voeten activeren door met je voet op iets ongewoons te gaan staan: een zacht balletje, een hard balletje, een knikker, een bolletje wol of een paar sokken in een bolletje. Je gaat een poosje vol aandacht met een deel van je voet op het voorwerp staan, wacht tot je voet de nieuwe situatie accepteert en dan ga je weer gewoon op de vloer staan. Dat geeft een heel ander gevoel. Je kunt steeds met een ander deel van die voet erop gaan staan, waardoor je steeds weer nieuwe aanpassingen moet maken. Als je dat eerst steeds met dezelfde voet doet kun je het verschil in je voeten langzaam steeds groter maken. En dat helpt ook de hersenen prikkelen. Die worden helemaal actief als je ze verschillen laat voelen.

Heb jij ook ideeën over hoe je je voeten kunt stimuleren en meer bewust aanwezig laten zijn? loop je thuis ook op schoenen of ook wel op sokken of blote voeten? Hoe zou jouw blotevoetenpad eruit zien? Wat hebben jouw voeten nodig?
Via de reply knop linksboven onder de titel kun je je commentaar achter laten!

Amy Cuddy: Je lichaamstaal vormt wie je bent

Op het blog over houding gaf René Maurer een reactie over de relatie tussen je lichaamshouding en hoe je je voelt. Hij merkt op, dat je houding ook zeer veel te maken heeft met hoe je jezelf op de wereld zet. Dat vraagt om een nadere uitdieping.

Amy Cuddy spreekt bij TEDtalks over ‘Your bodylanguage shapes who you are.’
Zij noemt wat je ziet aan iemands houding over hoe het met die persoon gaat lichaamstaal. En zij spreekt over de wisselwerking tussen die houding en hoe je je voelt en dat ze elkaar wederzijds beïnvloeden.

Amy vertelt vanuit eigen ervaring over haar onzekerheid, die zeer tot uitdrukking kwam bij het doen van presentaties op de universiteit. Ze kreeg het advies ‘te doen alsof tot het vanzelf beter gaat’ oftewel ‘Fake it till you make it’. Ze moest zichzelf daarvoor zekerder voor doen dan ze zich voelde en dat deed ze vooral vanuit een pose die zekerheid uitstraalt.
De strekking van haar verhaal is dat je je denken over jezelf daardoor verandert en dat dan de lichaamshouding meer vanzelf gaat, meer bij je past en dat je het dus wordt.

Dit is weer een heel ander aspect van houding. Het is een vorm van houding in de zin van rollenspel bedoeld om anders over te komen dan je je voelt. Amy Cuddy en haar team heeft wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de invloed van je houding: hoeveel zelfvertrouwen je zelf voelt en hoe je over komt bij anderen daardoor. Er blijkt een indrukwekkende relatie tussen beiden.

Wat René vertelt is dat hij zich na een feldenkraisles anders voelt. En dat is exact wat er gebeurt. Door de grotere ruimte en het grotere gemak in het staan, de vanzelfsprekendheid in het rechtop zijn, zul je je ook anders voelen. Het gevoel ligt verankerd in de lichaamshouding: verander je de lichaamshouding dan verander je het gevoel. Maar ook: verander je het gevoel dan verandert je lichaamshouding.

Feldenkraislessen doen het vooral op die eerste manier. Vanuit de NLP (Neuro Linguistic Programming) en andere methoden werk je meestal aan een verandering in je denken en voelen.

Wat ik als ervaren feldenkraispractitioner aan Amy zie is dat haar houding niet van binnen uit is gekomen, maar vanuit wilskracht en doorzettingskracht. Wat ik juist zo goed vind aan de feldenkraislessen, is dat die je anders laten staan of zitten door de veranderingen die in je houdingsgewoonten ontstaan door de les. Van daaruit voel je je ook anders.

Het is vaak geen blijvende verandering als je vervolgens weer in je dagelijkse beslommeringen komt en doorgaat zoals je het altijd deed. Het je heel bewust zijn van het nieuwe gevoel helpt je het langer mee te nemen in je leven van alle dag. Bij elke nieuwe bewegingsles wordt de verandering dieper, intenser en vertrouwder. Langzaam aan verschuift je fysieke ervaren van jezelf, je manier van denken en voelen en zul je in hoe je in leven staat definitief en haast onmerkbaar veranderen. Dit wil zeggen dat je zelfbeeld veranderd is.

Het verschilt per persoon hoe sterk je in je vaste gewoonten blijft of hoe open je staat voor verandering. Daardoor verschilt het ook per persoon hoe snel die verandering in een andere levenshouding merkbaar is, dus een veranderd zelfbeeld wordt.

Als het leven weer een wat sterkere wissel trekt zul je onwillewkeurig weer in je oude, sterker ingesleten gewoonten glijden. De kunst is het eerder op te merken, wat bewegingen te doen die eerder werkzaam waren en zo weer je nieuwe gewoontes en gevoelens terug te vinden.

Hoe sterker je dat proces bewust bent, kunt toepassen, hoe minder heftig zul je mee deinen met alles wat er in je leven gebeurt. En dat is een leven in balans.

En wat Amy Cuddy en haar team in hun onderzoeken vonden, is dat het effect vooral met ‘present zijn’ te maken zou hebben. Dat is natuurlijk waar feldenkraislessen je in het bijzonder mee ondersteunen: een sterker lichaamsbewustzijn, een sterker aanwezig zijn daardoor.

Misschien herken je bovenstaande in je eigen leven: Amy´s verhaal of ervaringen door het doen van feldenkraislessen of anderszins iets waar je aan denkt als je dit leest. Ik stel persoonlijke reacties op dit verhaal zeer op prijs, het maakt het twee richting verkeer en geeft mij aan waar jij als lezer in geïnteresseerd bent.