Feldenkrais maakt me blij

In maart en april hebben we met een team collega’s gewerkt aan een film over de Feldenkrais Methode, samen met een hele groep vrijwillige meespelers. Zij speelden vooral mee omdat ze zelf zo enthousiast zijn over de feldenkraislessen en hun effect. De film vind je hier onderaan de blog.

Een van de hoofdrolspeelsters verzuchtte toen ze de film zag: ik heb helemaal niet verteld dat ik weer met bomen kan sjouwen. Ik heb haar daarom gevraagd om alsnog over haar ervaringen met de Feldenkrais Methode te vertellen.

Dit is Yette’s verhaal:

In de film wordt gezegd:

‘je bewegingen voelen natuurlijker en gemakkelijker en met direct resultaat’

‘optimaal wil leren functioneren in alles wat hij of zij doet’

‘je krijgt een groter bewegingsrepertoire tot je beschikking en daarmee de vrijheid om te kiezen wat voor jou prettiger en lichter voelt’

Dat is het echt voor mij!

Ik kon niet meer lange dagen werken in het zware landschapsbeheerwerk in de provincie. In mijn angst zag ik mezelf in een rolstoel terecht komen. Steeds meer last kreeg ik van knie, heup en rug.
En wie moet er dan de Amerikaanse rivierkreeft uit z’n lijden verlossen als we bij Natuurmonumenten in Het Hol in Kortenhoef maaien?
Of wie moet er al dat maaisel verwijderen zodat we de dotters kunnen zien langs het Gein en dat daar ratelaar blijft.
En wie zorgt dan dat de Oude Joodse Begraafplaats in Maarssen niet met bomen dichtgroeit. (Machinekade, gesticht in ca. 1749 In gebruik ca. 1749-ca. 1925)

Dat is mijn werk.

Ik kreeg hulp van een manueel therapeut en fysiotherapeut en ik kreeg Orthomanipulatie.
Maar ik ging steeds vreemder lopen en had geen grip op hoe ik dat deed.

Gearmd met een vriend hoorde ik hem zeggen “het wordt wel erg, Yette, kan je niet anders lopen?”

Ik (ex-ergotherapeut) besloot verder te zoeken.
Via een arts die met me meedacht over wie er op dat vlak het beste ‘met mij mee kon denken’ kwam ik via een Cesartherapeute in Houten terecht bij een Cesartherapeute in Utrecht die ook Feldenkrais doet.
‘t Waren kleine details die ik kon veranderen met hééééél groot verschil. Binnen twee weken wist ik hoe ik het simpel anders kon doen.

Ik had de keuze mijn knie te overstrekken of dat niet te doen, bijvoorbeeld.
Ik was geraakt!
En gegrepen door de Feldenkrais Methode.
Ik had er al vaker over gehoord, nieuwsgierig als ik ben naar alles wat je leven kwaliteitsverbetering kan geven.
En het fysiek zware vrijwilligerswerk kan ik weer doen!

Van een behandeling, vergoed door m’n uitgebreide ziektekosten verzekering, ga ik nu net als mijn moeder deed naar ‘gym’. Zij ging alleen als er een Cesar of Mensendieck oefentherapeut voor de groep stond. Ik doe het nu met een Feldenkrais plus docent voor de groep.

[uit de film:]
“Ik wordt er heel blij van dat ik invloed heb op hoe ik het kan doen, hoe ik kan bewegen!”

Yette

Een prachtig stimulerend verhaal van Yette. Wil je reageren, wil je ook je ervaring met de Feldenkrais Methode delen? Schrijf dan onder reply je reactie.

Stilstaan bij je voeten

Vragen je voeten wel eens om aandacht, bijvoorbeeld doordat ze pijn doen?
Heb je wel eens een blessure aan je voeten of enkelgewricht gehad?
Heb je wel eens last van stijfheid in je voeten of enkels?

Voeten worden wel onze onderdanen genoemd. Als ze regelmatig pijn doen worden ze in plaats daarvan stoorzenders. Daardoor heb je de neiging ze te gaan ontzien. Doordat je ze minder gebruikt verzwakken en verstijven je voeten, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.

Je voeten bestaan uit veel verschillende botjes die samenwerken in alle bewegingsfuncties, zoals staan, lopen, hardlopen of springen. Als er in die botverbindingen, de kleine voetgewrichtjes, een verstarring ontstaat raken andere gewrichten makkelijk overbelast.

Regelmatig kom ik in de praktijk mensen tegen met geheel verstarde voeten. Zij hebben zich niet gerealiseerd dat hun voeten zo stijf zijn. Door te laten voelen hoe het ook kan zijn – meer flexibiliteit, meer levendigheid –  komt er een soort hernieuwd waarnemen in die voeten.

Extra aandacht
Behalve gebeurtenissen in ons leven, zoals een verstuiking van de enkel of een gebroken botje, zijn er andere redenen waarom de voeten wel wat extra aandacht kunnen gebruiken:

• Je hebt je voeten meestal in schoenen. Als je nu je aandacht naar je voeten brengt, kun je ze dan in je schoenen voelen? Meestal voel je je voeten pas als de schoenen knellen, maar dan voel ze doordat ze pijn doen. Er is ook een ander voelen, de aanwezigheid van je voeten, je tenen, je hielen voelen. Dat is je bewust zijn van de communicatie tussen de sensoren in je voeten en je hersenen, die er anders meer onbewust is.
• De grond waarop je loopt is over het algemeen vlak, waardoor er minder prikkels zijn om door te geven naar je hersenen.
• Je voeten zijn het verst van je hersenen verwijderd en de zenuwbanen ernaartoe het langst in je lichaam. Dat heeft gevolgen voor de helderheid van het voelen van je voeten. Het vraagt om extra aandacht.
• In je voeten eindigen veel van de in je lichaam aanwezige energiebanen, die acupuncturisten gebruiken. Hoe open stroomt die energie bij jou?

Als je hersenen gelijkvormige prikkels krijgen – zoals wanneer je voeten afgeschermd zijn door je schoenen en/of wanneer je op vlak terrein loopt – gaan je hersenen er minder aandacht aan geven. Ze vallen als het ware in slaap. Er is iets nieuws nodig wat je hersenen weer activeert en wakker en alert maakt.

Blotevoetenpaden
De Chinezen weten deze dingen al eeuwen. Ga naar een park in welke stad dan ook in China en je vindt er duizenden kiezelstenen in prachtige patronen. Mensen trekken hun schoenen uit en lopen over de kiezelstenen om een betere gezondheid te bereiken. Het activeert de bloedcirculatie, de sensoren in de huid en laat de energie vrij stromen door de verschillende energiebanen.

Tegenwoordig vind je deze ‘blotevoetenpaden’ ook in Nederland op verschillende plaatsen. Meestal zijn er dan verschillende materialen waar je over heen loopt met je blote voeten. Deze paden hebben afwisseling in de prikkels via:
• verschillende hardheden, zoals stenen of houtchips.
• verschillende structuren, zoals fijn grint of grotere kiezelstenen.
• verschillende temperaturen, zoals het verschil in temperatuur tussen hout, zand en steen.
Al die verschillende prikkels maken je voeten weer wakker en alert en geven je een beter gevoel van evenwicht. Ook het lopen op bospaden, door herfstbladeren en op het strand hebben een soortgelijk weldadig effect.

Zelf thuis activeren
Thuis kun je je voeten activeren door met je voet op iets ongewoons te gaan staan: een zacht balletje, een hard balletje, een knikker, een bolletje wol of een paar sokken in een bolletje. Je gaat een poosje vol aandacht met een deel van je voet op het voorwerp staan, wacht tot je voet de nieuwe situatie accepteert en dan ga je weer gewoon op de vloer staan. Dat geeft een heel ander gevoel. Je kunt steeds met een ander deel van die voet erop gaan staan, waardoor je steeds weer nieuwe aanpassingen moet maken. Als je dat eerst steeds met dezelfde voet doet kun je het verschil in je voeten langzaam steeds groter maken. En dat helpt ook de hersenen prikkelen. Die worden helemaal actief als je ze verschillen laat voelen.

Heb jij ook ideeën over hoe je je voeten kunt stimuleren en meer bewust aanwezig laten zijn? loop je thuis ook op schoenen of ook wel op sokken of blote voeten? Hoe zou jouw blotevoetenpad eruit zien? Wat hebben jouw voeten nodig?
Via de reply knop linksboven onder de titel kun je je commentaar achter laten!

Hebben we een keuze in hoe we ouder worden?

Mijn moeder was redelijk fit tot haar 89ste levensjaar. Toen kwamen er steeds meer ongelukjes en steeds vaker onherstelbare schade. Meestal gaf ik haar tips en oefenprogramma’s om fit te blijven of zelfs fitter te worden. Zij kon het niet, zij kon zich er niet toe brengen deze oefeningen ook werkelijk te doen. Ik zag het en liet het los. Het is haar eigen keuze in hoe verre ze verantwoordelijkheid neemt voor haar gezondheid. Ze werd 97 jaar, waarbij ze steeds een beetje meer aan mogelijkheden verloor.
We hadden een goede tijd samen doordat ik haar kon accepteren zoals ze was.

In mijn groepen zitten mensen regelmatig jaren achtereen en ik zie daar dus ook de mensen ouder worden. Deze mensen nemen op een bepaalde manier wel verantwoordelijkheid. De lessen doen hen zichtbaar goed. Sommigen hebben een typisch loopje, waarin hun gewoonten te voorschijn komen. Altijd is dat loopje aan het eind van de les opgefrist, veranderd naar fitter, energieker, meer symmetrisch en vooral met meer balans.

Door de wekelijkse herinnering van het systeem aan wat er in beweging mogelijk is, kunnen ze zich veel beter handhaven dan zonder de feldenkraisles zou gebeuren. Feldenkraislessen zijn gymnastiek voor de hersenen. Veel meer dan bewegen alleen dat zou doen. Het is het activeren van het voelen in het bewegen wat het zo heilzaam maakt en wat de hersencellen activeert. En ook het maken van nieuwe en uitdagende bewegingen tijdens de les activeert de hersenfuncties.

Soms is het echter wel erg lastig dit ook mee naar huis te nemen en door de week er van te genieten, toe te passen. En al helemaal tijdens de onvermijdelijke twee maanden zomerstop.

Horty is een vrouw van 80, die ook al jaren meedoet in mijn wekelijkse lessen en die duidelijk worstelt met haar achteruitgaande lopen. Ze is toch op een gegeven moment aan de wandelstok moeten gaan, omdat door pijnklachten en verminderde spierkracht haar lopen te moeizaam werd.
Net als mijn moeder is het moeilijk voor Horty om thuis de noodzakelijke bewegingen te doen om zichzelf dagelijks te ondersteunen en fit te houden.

Tot deze zomer! Bij de laatste les zei Horty dat ze graag een individuele afspraak met me wilde om gedurende de zomerstop te zorgen dat ze niet achteruit ging. Ik keek blij verrast en we maakten een afspraak direct na de laatste les en een afspraak halverwege de zomerstop.

Horty had een schriftje mee om alles op te schrijven. We deden een aantal liggende en een aantal staande en lopende bewegingen.

Toen ze voor de tweede afspraak kwam stond ze voor me in een duidelijk andere energie en rechter op dan gemiddeld. We spraken over hoe het gegaan was. Het was erg moeilijk geweest om aan het oefenen te gaan. Steeds was er wat dat maakte dat ze morgen wel zou beginnen. Een duidelijk bekende strijd van iemand die iets wil, maar niet de manier vindt hoe dat vorm te geven, niet de discipline heeft om het ook echt te doen.

Tot ze er over na dacht: ‘Wat is nou een goed moment om die bewegingen te doen als ik ze echt dagelijks wil doen?’ Voor de liggende bewegingen koos ze ‘s ochtends vroeg meteen na het wakker worden. In het begin ging het wat geforceerd totdat ze merkte wat het voor een effect op haar had. Alles ging wat makkelijker en de pijnklachten verminderden.

Nu moest er nog een goed moment voor de staande en lopende oefeningen worden gevonden en daarvoor kozen we ‘s middags.

Ik was zo enthousiast over het resultaat! Zie je wel, het kan! We herhaalden wat bewegingen waar Horty onzeker over was en we deden een paar nieuwe waar nog wat meer uit te halen was. Ik was zo blij met haar overwinning, alsof ik hem zelf had behaald!

Vaak kijk ik wat machteloos naar het proces van ouder worden. Ik denk dat er zoveel meer mogelijk is als mensen er in kunnen geloven dat het haalbaar is. Vaak worden we al van te voren ontmoedigd door de in onze cultuur gehanteerde slogan: “Alles wordt minder als we ouder worden. Dat moet je accepteren.”

Ik wil dat niet accepteren. Waarom zijn er dan mensen die fit honderd worden. Is dat geluk hebben? Onderzoek heeft uitgewezen dat deze mensen gewoon niet bezig zijn met ouder worden. Ze blijven doen wat ze altijd deden, bijvoorbeeld in de tuin werken, hun huis schilderen, etc. Ze blijven fit door wat ze doen en door hoe ze denken.

Over het algemeen zitten mensen teveel en zeker als ze ouder worden. Hoe groter het percentage van je dag is dat je zit, hoe meer extra energie je er in moet steken om fit te blijven. Dat gaat niet vanzelf terwijl je slaapt. Daar moet je momenten voor creëren, zoals Horty deed!

Graag hoor ik hoe jij over dit onderwerp denkt, hoe jij hiermee om gaat. Je kunt de replyknop vinden boven aan dit blog.

Hoe worden je bewegingen vloeiend en licht?

In onze gewoonten spannen we vaak ongemerkt veel meer spieren aan dan we hoeven. Dat maakt bewegingen minder makkelijk, stijver en hoekiger. Vaak is dat ook de onderliggende reden voor spier- en/of gewrichtspijn. Als we dat willen veranderen kunnen we kijken hoe bewegingen zijn georganiseerd.

Samenwerking tussen spieren

Elke beweging gebruikt een aantal samenwerkende spiergroepen.

• De spieren die de beweging maken noemen we agonisten. Deze spieren maken de beweging door zich te verkorten. Zij regelen o.a. de richting in wat je doet.
• Daarnaast heeft elke beweging een aantal spiergroepen, die in de tegenovergestelde richting werken. Die noemen we antagonisten. Zij moeten loslaten, vrijgeven, zich laten verlengen, stoppen met verkorten. Het tempo waarin dat gebeurt bepaalt mede de snelheid en de flow van de beweging, dus de vloeiendheid.

Deze samenwerking is wat we coördinatie tussen de verschillende spiergroepen noemen. Dat is een proces wat we meestal niet opmerken.

Een voorbeeld

Met een beweging wil ik die samenspel heel duidelijk laten voelen:

Je ligt op je rug met je knieën opgetrokken. Je linker hand leg je achter je hoofd, zodat je je hoofd ermee kunt helpen optillen. Je rechter hand leg je om je linker knie, zodat die dichter bij je buik/borst komt. Dan beweeg je je linker elleboog en knie naar elkaar toe, waarbij ook je hoofd mee op komt en laat je jezelf weer terug komen. Dit herhaal je een aantal malen, terwijl je opmerkt wat er gebeurt.

Doordat de bewegingen de zwaartekracht als tegenkracht hebben, kunnen de tegenwerkende spieren hun regulerende werk laten rusten. De zwaartekracht als remmende en dus regulerende kracht is voldoende. Daardoor kun je nog preciezer voelen waar je actief bent en aanspant, in dit geval in de buigers, dus de spieren aan de voorkant. En je kunt voelen waar je mee geeft en vooral niet zou hoeven aanspannen. In dit geval de strekkers, dus de spieren aan de achterkant.

Gewoonten

Uit gewoonte spannen we vaak ongemerkt werkende en tegenwerkende spieren tegelijk aan. Dat wil zeggen dat de tegenwerkende spieren, hier de rug- en nekspieren in plaats van vrijgeven en verlengen, mee aanspannen. Ze blijven hun verkortende werking doen en geven zo ongewild weerstand aan de beweging. Die wordt daardoor zwaarder en vraagt meer spierkracht en energie dan nodig zou zijn als deze spieren wel zouden loslaten.

Ook is het bewegen van het skelet niet zo duidelijk voor je als beide spiergroepen tegelijk werken. En dat is wat je juist wel wilt: als de buigers actief zijn wil je ook dat de wervelkolom in die richting beweegt en je rug dus rond wordt. Dat kun je voelen doordat de druk in de grond op bepaalde plekken toeneemt en dat andere delen, bijv. heup en schouder, van de grond bewegen.

Variaties

Door steeds een beetje de bewegingsrichting te wijzigen, bijvoorbeeld door linker elleboog en knie naar elkaar te bewegen of rechter elleboog en linker knie (zie foto) en visa versa of beide handen onder je hoofd en beide ellebogen en knieën naar elkaar toe, is het steeds op nieuw zoeken naar die samenwerking tussen voor- en achterkant. Door in de beweging nadruk te leggen op het voelen van lichtheid en de verandering ten opzichte van de vloer, gaan de spiergroepen steeds beter samenwerken. De beweging wordt geleidelijk lichter en gemakkelijker. De samenwerking tussen buigers en strekkers wordt beter en er ontstaat een betere coördinatie.

Effect van deze aandachtsvolle beweging

En als je dan weer zit en staat, merk je die veranderde samenwerking tussen je spieren doordat je houding spontaan anders is: er is een andere balans gekomen tussen voor- en achterkant, een ander gevoel van lengte misschien en ander gevoel van gemak in je rechtop zijn. Tijdens het lopen kun je de betere samenwerking merken als een lichter en beweeglijker lopen met meer souplesse.

Demonstratie van een danseres

Een van de Feldenkrais trainsters, Ruthy Alon, was danser van beroep. Zij laat in een YouTube filmpje dit principe prachtig zien. Degenen die de feldenkraislessen bij mij of een collega gedaan hebben, herkennen ze terug in de film.