In balans

Het is moeilijk om balans waar te nemen door erover na te denken. Er is geen specifieke plek voor zoals je ogen zijn voor het zien. Je kunt je balans wel in je bewustzijn brengen door er bewust mee te spelen, bijvoorbeeld door je uit evenwicht te brengen en te voelen wat er dan gebeurt. Je kunt het nooit uitschakelen. Het is er gewoon. Balans is er altijd, want het gaat over hoe je met de zwaartekracht omgaat. Het is een hele organisatie van activiteit die dat regelt.

Vanaf het moment dat je uit de warme drijvende wereld van je moeder komt, baad je je in de kracht van het zwaartekrachtsveld. Zwaartekracht oefent elk levend, ademend moment van je leven een aantrekkende werking uit op je lichaam en daar heb je mee te dealen.
In het begin ben je er hulpeloos tegen. Je kunt alleen maar tegen de grond duwen, met de zwaartekracht mee. Doordat je steeds varieert in waar je duwt, leer je steeds meer je spieren beheersen. Dit is ook al meteen een begin van balanceren, in balans blijven omdat je benen en armen niet op de grond zijn.

prachtig om te zien hoe spelen balans ontwikkelt

Tegelijk begin je op je buik liggend je hoofd op te richten tegen de zwaartekracht in, eerst een beetje en langzaam steeds meer. Ook dat vraagt zoeken naar balans, je contact met de grond wordt kleiner. Je laat je armen helpen door er mee in de grond te duwen. En als je rugspieren zo sterk geworden zijn dat je je armen voor iets anders kunt gebruiken, ontwikkel je je balans verder. Eerst één arm en de andere helpt met in balans blijven. Op een gegeven moment val je om omdat je net te ver reikt of je hoofd net iets te veel op zij laat gaan. Zo langzamerhand krijg je meer controle over je ledematen en ontdek je dat je om kunt rollen wanneer je dat wilt, niet alleen als je je evenwicht verliest. Je gaat zo spelen met gewicht verplaatsen dat je heel geleidelijk omrolt. Als je dat dan steeds beter doet, doe je het ook snel en met steeds net een beetje andere richting. Met al die bewegingen oefen je je evenwichtsorganen en tegelijk worden je spieren steeds sterker. Al spelend ontdek je hoe je kunt voortbewegen door je af te zetten tegen de vloer en naar voren te trekken. Langzaamaan breng je jezelf steeds meer van de grond. Je basis wordt dus met de dag kleiner. Daardoor heb je je evenwichtsgevoel en je evenwichtsorganen ook steeds meer nodig. Je kunt je lichaam al bewegend balanceren. Het is een prachtig samenspel tussen de delen van je lichaam die in contact zijn met de grond en de lichaamsdelen die ervan vrijkomen. Al onderzoekend ga je steeds verder van de vloer door je aan iets op te trekken tot staan.
In dit filmpje kun je heel goed een deel van dat proces zien. Deze baby is eigenlijk voortdurend met evenwicht aan het spelen en aan het balanceren.

Niemand bouwt een tweepotige stoel, omdat dat te onstabiel is. Jij, als mens, hebt jezelf leren staan en lopen op twee benen door je verschillende lichaamsdelen op elkaar af te stemmen in samenhang met de zwaartekracht. Dit proces vraagt veel tijd en geduld. Je kunt het niet versnellen, het bouwt zich al spelend en bewegend op. En de manier waarop je het hebt geleerd is ook de manier waarop je het later gebruikt hebt bij alle nieuwe dingen die je hebt geleerd: hardlopen, springen, hinkelen, fietsen, schaatsen, etc.

De vraag is waarom veel mensen op latere leeftijd minder balans hebben. Het is zo’n goed aangelegde samenwerking tussen de verschillende lichaamsdelen. Heb je hier ideeën over of een mooi verhaal, deel het hier onder de reply knop.

Stilstaan bij je voeten

Vragen je voeten wel eens om aandacht, bijvoorbeeld doordat ze pijn doen?
Heb je wel eens een blessure aan je voeten of enkelgewricht gehad?
Heb je wel eens last van stijfheid in je voeten of enkels?

Voeten worden wel onze onderdanen genoemd. Als ze regelmatig pijn doen worden ze in plaats daarvan stoorzenders. Daardoor heb je de neiging ze te gaan ontzien. Doordat je ze minder gebruikt verzwakken en verstijven je voeten, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.

Je voeten bestaan uit veel verschillende botjes die samenwerken in alle bewegingsfuncties, zoals staan, lopen, hardlopen of springen. Als er in die botverbindingen, de kleine voetgewrichtjes, een verstarring ontstaat raken andere gewrichten makkelijk overbelast.

Regelmatig kom ik in de praktijk mensen tegen met geheel verstarde voeten. Zij hebben zich niet gerealiseerd dat hun voeten zo stijf zijn. Door te laten voelen hoe het ook kan zijn – meer flexibiliteit, meer levendigheid –  komt er een soort hernieuwd waarnemen in die voeten.

Extra aandacht
Behalve gebeurtenissen in ons leven, zoals een verstuiking van de enkel of een gebroken botje, zijn er andere redenen waarom de voeten wel wat extra aandacht kunnen gebruiken:

• Je hebt je voeten meestal in schoenen. Als je nu je aandacht naar je voeten brengt, kun je ze dan in je schoenen voelen? Meestal voel je je voeten pas als de schoenen knellen, maar dan voel ze doordat ze pijn doen. Er is ook een ander voelen, de aanwezigheid van je voeten, je tenen, je hielen voelen. Dat is je bewust zijn van de communicatie tussen de sensoren in je voeten en je hersenen, die er anders meer onbewust is.
• De grond waarop je loopt is over het algemeen vlak, waardoor er minder prikkels zijn om door te geven naar je hersenen.
• Je voeten zijn het verst van je hersenen verwijderd en de zenuwbanen ernaartoe het langst in je lichaam. Dat heeft gevolgen voor de helderheid van het voelen van je voeten. Het vraagt om extra aandacht.
• In je voeten eindigen veel van de in je lichaam aanwezige energiebanen, die acupuncturisten gebruiken. Hoe open stroomt die energie bij jou?

Als je hersenen gelijkvormige prikkels krijgen – zoals wanneer je voeten afgeschermd zijn door je schoenen en/of wanneer je op vlak terrein loopt – gaan je hersenen er minder aandacht aan geven. Ze vallen als het ware in slaap. Er is iets nieuws nodig wat je hersenen weer activeert en wakker en alert maakt.

Blotevoetenpaden
De Chinezen weten deze dingen al eeuwen. Ga naar een park in welke stad dan ook in China en je vindt er duizenden kiezelstenen in prachtige patronen. Mensen trekken hun schoenen uit en lopen over de kiezelstenen om een betere gezondheid te bereiken. Het activeert de bloedcirculatie, de sensoren in de huid en laat de energie vrij stromen door de verschillende energiebanen.

Tegenwoordig vind je deze ‘blotevoetenpaden’ ook in Nederland op verschillende plaatsen. Meestal zijn er dan verschillende materialen waar je over heen loopt met je blote voeten. Deze paden hebben afwisseling in de prikkels via:
• verschillende hardheden, zoals stenen of houtchips.
• verschillende structuren, zoals fijn grint of grotere kiezelstenen.
• verschillende temperaturen, zoals het verschil in temperatuur tussen hout, zand en steen.
Al die verschillende prikkels maken je voeten weer wakker en alert en geven je een beter gevoel van evenwicht. Ook het lopen op bospaden, door herfstbladeren en op het strand hebben een soortgelijk weldadig effect.

Zelf thuis activeren
Thuis kun je je voeten activeren door met je voet op iets ongewoons te gaan staan: een zacht balletje, een hard balletje, een knikker, een bolletje wol of een paar sokken in een bolletje. Je gaat een poosje vol aandacht met een deel van je voet op het voorwerp staan, wacht tot je voet de nieuwe situatie accepteert en dan ga je weer gewoon op de vloer staan. Dat geeft een heel ander gevoel. Je kunt steeds met een ander deel van die voet erop gaan staan, waardoor je steeds weer nieuwe aanpassingen moet maken. Als je dat eerst steeds met dezelfde voet doet kun je het verschil in je voeten langzaam steeds groter maken. En dat helpt ook de hersenen prikkelen. Die worden helemaal actief als je ze verschillen laat voelen.

Heb jij ook ideeën over hoe je je voeten kunt stimuleren en meer bewust aanwezig laten zijn? loop je thuis ook op schoenen of ook wel op sokken of blote voeten? Hoe zou jouw blotevoetenpad eruit zien? Wat hebben jouw voeten nodig?
Via de reply knop linksboven onder de titel kun je je commentaar achter laten!

Hebben we een keuze in hoe we ouder worden?

Mijn moeder was redelijk fit tot haar 89ste levensjaar. Toen kwamen er steeds meer ongelukjes en steeds vaker onherstelbare schade. Meestal gaf ik haar tips en oefenprogramma’s om fit te blijven of zelfs fitter te worden. Zij kon het niet, zij kon zich er niet toe brengen deze oefeningen ook werkelijk te doen. Ik zag het en liet het los. Het is haar eigen keuze in hoe verre ze verantwoordelijkheid neemt voor haar gezondheid. Ze werd 97 jaar, waarbij ze steeds een beetje meer aan mogelijkheden verloor.
We hadden een goede tijd samen doordat ik haar kon accepteren zoals ze was.

In mijn groepen zitten mensen regelmatig jaren achtereen en ik zie daar dus ook de mensen ouder worden. Deze mensen nemen op een bepaalde manier wel verantwoordelijkheid. De lessen doen hen zichtbaar goed. Sommigen hebben een typisch loopje, waarin hun gewoonten te voorschijn komen. Altijd is dat loopje aan het eind van de les opgefrist, veranderd naar fitter, energieker, meer symmetrisch en vooral met meer balans.

Door de wekelijkse herinnering van het systeem aan wat er in beweging mogelijk is, kunnen ze zich veel beter handhaven dan zonder de feldenkraisles zou gebeuren. Feldenkraislessen zijn gymnastiek voor de hersenen. Veel meer dan bewegen alleen dat zou doen. Het is het activeren van het voelen in het bewegen wat het zo heilzaam maakt en wat de hersencellen activeert. En ook het maken van nieuwe en uitdagende bewegingen tijdens de les activeert de hersenfuncties.

Soms is het echter wel erg lastig dit ook mee naar huis te nemen en door de week er van te genieten, toe te passen. En al helemaal tijdens de onvermijdelijke twee maanden zomerstop.

Horty is een vrouw van 80, die ook al jaren meedoet in mijn wekelijkse lessen en die duidelijk worstelt met haar achteruitgaande lopen. Ze is toch op een gegeven moment aan de wandelstok moeten gaan, omdat door pijnklachten en verminderde spierkracht haar lopen te moeizaam werd.
Net als mijn moeder is het moeilijk voor Horty om thuis de noodzakelijke bewegingen te doen om zichzelf dagelijks te ondersteunen en fit te houden.

Tot deze zomer! Bij de laatste les zei Horty dat ze graag een individuele afspraak met me wilde om gedurende de zomerstop te zorgen dat ze niet achteruit ging. Ik keek blij verrast en we maakten een afspraak direct na de laatste les en een afspraak halverwege de zomerstop.

Horty had een schriftje mee om alles op te schrijven. We deden een aantal liggende en een aantal staande en lopende bewegingen.

Toen ze voor de tweede afspraak kwam stond ze voor me in een duidelijk andere energie en rechter op dan gemiddeld. We spraken over hoe het gegaan was. Het was erg moeilijk geweest om aan het oefenen te gaan. Steeds was er wat dat maakte dat ze morgen wel zou beginnen. Een duidelijk bekende strijd van iemand die iets wil, maar niet de manier vindt hoe dat vorm te geven, niet de discipline heeft om het ook echt te doen.

Tot ze er over na dacht: ‘Wat is nou een goed moment om die bewegingen te doen als ik ze echt dagelijks wil doen?’ Voor de liggende bewegingen koos ze ‘s ochtends vroeg meteen na het wakker worden. In het begin ging het wat geforceerd totdat ze merkte wat het voor een effect op haar had. Alles ging wat makkelijker en de pijnklachten verminderden.

Nu moest er nog een goed moment voor de staande en lopende oefeningen worden gevonden en daarvoor kozen we ‘s middags.

Ik was zo enthousiast over het resultaat! Zie je wel, het kan! We herhaalden wat bewegingen waar Horty onzeker over was en we deden een paar nieuwe waar nog wat meer uit te halen was. Ik was zo blij met haar overwinning, alsof ik hem zelf had behaald!

Vaak kijk ik wat machteloos naar het proces van ouder worden. Ik denk dat er zoveel meer mogelijk is als mensen er in kunnen geloven dat het haalbaar is. Vaak worden we al van te voren ontmoedigd door de in onze cultuur gehanteerde slogan: “Alles wordt minder als we ouder worden. Dat moet je accepteren.”

Ik wil dat niet accepteren. Waarom zijn er dan mensen die fit honderd worden. Is dat geluk hebben? Onderzoek heeft uitgewezen dat deze mensen gewoon niet bezig zijn met ouder worden. Ze blijven doen wat ze altijd deden, bijvoorbeeld in de tuin werken, hun huis schilderen, etc. Ze blijven fit door wat ze doen en door hoe ze denken.

Over het algemeen zitten mensen teveel en zeker als ze ouder worden. Hoe groter het percentage van je dag is dat je zit, hoe meer extra energie je er in moet steken om fit te blijven. Dat gaat niet vanzelf terwijl je slaapt. Daar moet je momenten voor creëren, zoals Horty deed!

Graag hoor ik hoe jij over dit onderwerp denkt, hoe jij hiermee om gaat. Je kunt de replyknop vinden boven aan dit blog.